TÜRKİYE VE ORTADOĞU AMME İDARESİ ENSTİTÜSÜ
KAMU YÖNETİMİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
TEZİN ADI : İşletmelerde Örgütsel Karakteristiklerin Yenilik Kapasitesi Üzerine Ortaklaşa Etkisinin Belirlenmesi
TEZ HAZIRLAYAN: Kutlu KARACA
TEZ DANIŞMANI : DOÇ. DR. AKIN KOÇAK
YILI : ANKARA-2010
TEZİN YAPILDIĞI ENSTİTÜ : ANKARA ÜNİVERSİTESİ, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, İŞLETME ANABİLİM DALI (DOKTORA TEZİ)
ARAŞTIRMA VE YÖNTEM TEKNİKLERİ DERSİ ÖDEVİ
HAZIRLAYAN
Mehmet Fahri ŞİMŞEK
ÖĞRETİM ÜYESİ
Doç. Dr. Tevfik ERDEM
ANKARA 2011
ÖNSÖZ:
Yazar, çalışmasında önsöze yer vermemiştir.
GİRİŞ:
Yazar 3 sayfadan oluşan giriş bölümünde, işletmelerin varlıklarını sürdürebilmelerinin rekabet edebilmelerine bağlı olduğuna, günümüzde rekabet edebilmenin temel dayanağını yenilik yapabilme yeteneği ve bu yeteneğin sürdürülebilirliğinin oluşturduğuna vurgu yapmıştır.
Yenilik kavramını tanımlayarak yalnız bilim teknoloji değil ekonomik ve sosyal çevre ile de yakın ilgisi olduğunu belirtmiştir.
Çalışmanın amacı yenilikçi işletmelere hakim olan karakteristikleri ortaya koymak, önemi ise işletmelerin yenilik çabalarına ışık tutmak olarak açıklanmıştır.
Çalışmanın bölümlerinde sırasıyla hangi hususlara yer verileceği giriş kısmında gösterilmiştir.
BİRİNCİ BÖLÜM:
Birinci bölüm 77 sayfadan oluşmuştur. Bu bölümde, işletmelerde rekabet üstünlüğü doğuran örgütsel karakteristikler ve bu karakteristikleri açıklamaya yönelik yaklaşımlara yer verilmiş, kaynak temelli bakış açısı çerçevesinde pazar odaklılık, öğrenme odaklılık, bilgi yönetimi odaklılık ve yenilikçilik kavramlarının izahı ile birbirleriyle ilişkileri üzerinde durulmuştur.
İKİNCİ BÖLÜM:
Toplam 72 sayfadan oluşan ikinci bölümde örgütsel karakteristiklerin yenilikçi sonuçlarla ilişkisini ortaya koyacak şekilde yenilik ve yenilik kapasitesi kavramlarının açıklaması yapılmış, örgütsel karakteristiklerle örgütsel sonuçların etkileşimi farklı boyutlarıyla ortaya konulmaya çalışılmıştır.
İlk iki bölümde ağırlıklı olarak literatür taraması ve değerlendirmelerine yer verilmiştir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM:
100 sayfalık bu bölümde, büyük imalat sanayi işletmelerinde yenilik ve yenilik kapasitesini belirleyen örgütsel karakteristikler üzerine gerçekleştirilen örnek olay incelemesinin sonuçları analiz edilmiştir.
Bu bölümde araştırmanın amacı, önemi, sınırlılıkları, yöntemi, araştırma modeli ve hipotezlerine yer verildikten sonra araştırma bulguları önce sektörler bazında, daha sonra sektörler arası karşılaştırma yoluyla irdelenmiş, bulguların işaret ettiği değişkenler arası ilişkiler ortaya konulmuştur.
Çalışmada araştırmanın varsayımlarına bir başlık halinde yer verilmemiş olup araştırmanın amacı, önemi, sınırlılıkları, yöntemi, araştırma modeli, evren, örneklem, veri toplama ve hipotezleri şu şekilde belirtilmiştir:
Araştırmanın amacı:
Araştırma kapsamında; pazar odaklılık, öğrenme odaklılık, bilgi yönetimi odaklılık ve yenilikçiliğin işletmelerdeki yenilikçi sonuçlar (yenilik kapasitesi ve yenilik) üzerindeki etkisinin tespiti ile işletmelerin sürdürülebilir rekabet avantajı elde etmelerine imkan sağlayacak faktörleri ortaya koymak amaçlanmıştır.
Araştırmanın önemi:
İlk iki bölümde geniş şekilde ele alındığı üzere, pazar odaklılık, öğrenme odaklılık, bilgi yönetimi odaklılık ve yenilikçilikten oluşan örgütsel karakteristiklerin işletmelerin performanslarını artırmada belirgin etkisi olduğuna vurgu yapılmıştır. Buna bağlı olarak bu dört örgütsel karakteristiğin yenilik kapasitesi ve yenilik gibi yenilikçi sonuçlar üzerine ortaklaşa etkisinin irdelenmesi ile literatüre katkı sağlanacağı gibi çalışmanın işletmelere de yol gösterici olacağı belirtilmiştir.
Araştırmanın sınırlılıkları:
Ülkedeki imalat ve hizmet sektöründe faaliyet gösteren tüm işletmeleri kapsayan bir araştırmanın maliyet ve zaman yönünden mümkün olamayacağı göz önüne alınarak, araştırmanın kapsamı, imalat sanayindeki beş sektörde faaliyet gösteren büyük ölçekli işletmelerle sınırlandırılmıştır.
Araştırmanın yöntemi:
Araştırma yöntemi olarak niteliksel araştırma yöntemlerinden örnek olay çalışması yöntemi esas alınmıştır.
Örnek olay çalışmalarının nicel ve/veya nitel metodları, tekli veya çoklu örnek olay çalışmalarını kapsamasının mümkün bulunduğuna değinilerek araştırmada, nitel ve çoklu örnek olay çalışmasını esas alan bir metodoloji benimsendiği belirtilmiştir.
Evren ve örneklem:
Araştırmada her yıl İstanbul Sanayi Odası tarafından yayımlanan Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Şirketi sıralamasında yer alan işletmeler esas alınmıştır.
TÜİK tarafından yapılan 2002-2004 yıllarına ilişkin Sanayi ve Hizmet Sektöründe Yenilik Anketi sonuçlarına göre sanayi işletmelerindeki yenilik oranının hizmet işletmelerine göre daha yüksek olması nedeniyle sanayi şirketleri seçilmiştir.
Öte yandan Türkiye’de firmalarca gerçekleştirilen ARGE çalışmalarının büyük kısmının imalat sanayiinde yoğunlaştığı kabulünden hareketle, farklı örnek olay seçimini teminen anılan anket sonuçları da değerlendirilerek yenilikçi karakteri ağır basan 5 alt sektör saptanmıştır: Gıda, Kimya, Otomotiv, Metal Eşya, Ana Metal.
Bu suretle örneklemi oluşturan işletmeler 5 sektörden seçilmiş, her bir sektör için örnek olay aralığı (işletme sayısı) 7 ile 14 arasında değişmiştir.
Verilerin Toplanması:
Çalışmada veriler, görüşme, anket ve belge incelemesi yoluyla toplanmıştır. Anket yapılacak kişiler işletmelerin üretim, ARGE veya pazarlama birimi yöneticilerinden seçilerek çalışma kapsamına uygun ilgi alanına sahip uzman bir referans gruptan veri sağlanmıştır.
Geçerlilik ve Güvenirlik Analizi:
Araştırmanın iç geçerliliğinin ve farklı kaynaklardan elde edilen verilerin güvenirliğinin sağlanmasında, çeşitleme yaklaşımından yararlanılmıştır. Çeşitleme yaklaşımı, kanıtların birden fazla kaynaktan toplanmasını öngörmektedir. Araştırma bulgularının genelleştirilebilmesini ifade eden dış geçerliliğin sağlanmasında ise yineleme yaklaşımı kullanılmıştır. Modelin 5 sektördeki değişkenleri incelenerek bulguları karşılaştırılmıştır.
Araştırma Modeli ve Hipotezler:
Araştırma modelinde iki grup değişkene yer verilmiştir. Bunlardan ilki pazar odaklılık, öğrenme odaklılık, bilgi yönetimi odaklılık ve yenilikçilikten oluşan örgütsel karakteristiklerdir. İkinci grup değişkenleri ise yenilik kapasitesi ve yenilik olmak üzere iki adet yenilikçi sonuç oluşturmaktadır.
Örgütsel karakteristikler, örgütsel sonuçların öncülü niteliğinde ele alınmıştır.
Hipotezler:
H1 : Pazar odaklılıkla bilgi yönetimi odaklılık arasında pozitif ilişki vardır.
H2 : Pazar odaklılıkla öğrenme odaklılık arasında pozitif ilişki vardır.
H3 : Öğrenme odaklılıkla bilgi yönetimi odaklılık arasında pozitif ilişki vardır.
H4 : Pazar odaklılıkla yenilikçilik arasında pozitif ilişki vardır.
H5 : Öğrenme odaklılıkla yenilikçilik arasında pozitif ilişki vardır.
H6 : Bilgi yönetimi odaklılıkla yenilikçilik arasında pozitif ilişki vardır.
H7 : Pazar odaklılıkla yenilikçi sonuçlar (yenilik kapasitesi ve yenilik) arasında pozitif ilişki vardır.
H8 : Öğrenme odaklılıkla yenilikçi sonuçlar (yenilik kapasitesi ve yenilik) arasında pozitif ilişki vardır.
H9 : Bilgi yönetimi odaklılıkla yenilikçi sonuçlar (yenilik kapasitesi ve yenilik) arasında pozitif ilişki vardır.
H10 : Yenilikçilik ile yenilikçi sonuçlar (yenilik kapasitesi ve yenilik) arasında pozitif ilişki vardır.
H11 : Sindirme kapasitesi ile yenilikçi sonuçlar (yenilik kapasitesi ve yenilik) arasında pozitif ilişki vardır.
Çalışmada, her örgüt karakteristiği için ilk iki bölümdeki değerlendirmeler ışığında 3 belirleyici boyut seçilmiş, bu boyutların her biri için öncelikler belirlenmiştir. Bu kapsamda, araştırma bulgularına göre firmaların karakteristik boyutları Yüksek/Orta/Düşük şeklinde derecelendirilmiştir.
Örnek:
Ana metal sektörü: Pazar odaklılığa ilişkin genel durum
| | Bilgi elde etme | Bilgi yayma | Bilgiye karşılık verme |
| Şirket 49 | Yüksek | Orta | Düşük |
| Şirket 50 | Orta | Yüksek | Yüksek |
| Şirket … | Orta | Orta | Yüksek |
Ana metal sektörü: Bilgi elde etmedeki öncelikler
| 1. | Müşteri tercihlerindeki değişimin hızla saptanması |
| 2. | Müşterilerin gelecekteki ürün ihtiyaçlarının tespiti |
| 3. | Ürün kalitesinin değerlendirilmesi |
Araştırma Bulgularının Değerlendirilmesi:
Modelde öngörülen değişkenler arası ilişkileri doğrulayan bulgulara rastlanmıştır.
SONUÇ:
Modelin ortaya koyduğu hipotezlerin önemli ölçüde doğrulandığı belirtilerek araştırma sonucunun, rakiplerine karşı rekabet avantajı sağlamak isteyen firmalar için önemli ipuçları vereceği vurgulanmıştır.
ÖZET:
Bu bölümde, araştırmanın amaç, yöntem ve sonucu kısaca yinelenerek hipotezlerin doğrulandığı tekrar belirtilmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder