TÜRKİYE VE ORTA DOĞU AMME İDARESİ ENSTİTÜSÜ
KAMU YÖNETİMİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
“5 YAŞ ÇOCUKLARININ SOSYAL BECERİLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ”
ADLI YÜKSEK LİSANS TEZİNİN İNCELENMESİ
ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ DERSİ ÖDEVİ
Hazırlayan
Gülcan GÜL
Öğretim Görevlisi
Doç. Dr. Tevfik ERDEM
Ankara
Kasım 2011
I. BÖLÜM
TEZİN ŞEKİL OLARAK İNCELENMESİ
1.1. TEZİN KÜNYE BİLGİLERİ
1.1.1. TEZİN BAŞLIĞI
5 yaş çocuklarının sosyal becerilerinin bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi.
1.1.2. TEZİ HAZIRLAYAN
Sema ELİBOL GÜLTEKİN
1.1.3. TEZİN YAYINLANDIĞI ÜNİVERSİTE, ENSTİTÜ, ANA BİLİM DALI/BİLİM DALI
Ankara Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü/İlköğretim Ana Bilim Dalı/Okul Öncesi Eğitimi Bilim Dalı
1.1.4. TEZ DANIŞMANI
Prof. Dr. Çağlayan DİNÇER
1.1.5. TEZİN YAYINLANMA YERİ VE TARİHİ
Ankara, Mart 2008
1.1.6. TEZ DÜZEYİ
Yüksek Lisans Tezi
1.2. TEZİN BÖLÜMLERİ VE ŞEKİL OLARAK İNCELENMESİ
Tez, bir sayfalık jüri kabul metni, iki sayfadan oluşan önsöz ve teşekkür metni, iki sayfadan oluşan İçindekiler ve yine iki sayfadan oluşan Tablolar Listesi ile üç sayfa olan Türkçe Özet ve iki sayfa olan İngilizce Özet ile başlamaktadır. Tez beş bölümden ve toplam 85 sayfadan oluşmaktadır. Tezin bölüm başlıkları ve sayfa sayıları şöyledir;
Bölüm I: Giriş - 10 Sayfa
Bölüm II: Sosyal Beceriler- 19 Sayfa
Bölüm III: Yöntem -13 Sayfa
Bölüm IV: Bulgular ve Yorum -29 Sayfa
Bölüm V: Sonuç ve Öneriler -7 Sayfa
Kaynakça -7 Sayfa
1.2.1. BÖLÜM I: Giriş
Giriş bölümü, herhangi bir alt numaralandırmanın olmadığı “Problem”, “Amaç”, “Alt Amaçlar”, “Araştırmanın Önemi” ve “Sınırlılıklar” başlıklarından oluşmakta ve bu başlıklar altında bu konularla ilgili açıklamalar yapılmaktadır.
1.2.2. BÖLÜM II: Sosyal Beceriler
Tezin ikinci bölümünde alt numaralandırmaların olduğu “Sosyal Beceri ve Sosyal Yeterlilik”, “Sosyal Becerilerin Değerlendirilmesi”, “Problem Davranışlar ve Sosyal Beceriler Arasındaki İlişki”, “Sosyal Becerileri ve Problem Davranışları Etkileyen Etmenler” başlıkları altında açıklamalar yapılmakta ayrıca, bu bölümde herhangi bir alt numaralandırma yapılmadan “İlgili Araştırmalar” başlığı altında konuyla ilgili ülkemizdeki ve yurtdışındaki araştırmalara yer verilmektedir.
1.2.3.BÖLÜM III: Yöntem
Tezin üçüncü bölümünde alt numaralandırma yapılmadan “Araştırma Modeli”, “Çalışma Grubu”, “Veri Toplama Araçları”, “Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi’nin Uygulanması” ve “Verilerin Analizi” başlıkları altında açıklamalar yapılmaktadır.
.
1.2.4. BÖLÜM VI: Bulgular ve Yorumlar
Bu bölümde alt numaralandırma yapılmadan değişik başlıklar altında tez konusu ile ilgili olarak yapılan araştırma sonuçları incelenmekte ve bu araştırmalarla ilgili yorumlar yapılmaktadır.
1.2.5.BÖLÜM V: Kaynakça
Bu bölümde yararlanılan kaynaklar belirtilmektedir.
II. BÖLÜM
TEZİN İÇERİK YÖNÜNDEN İNCELENMESİ
2.1. TEZDE PROBLEM OLARAK BELİRTİLEN KONU
Bireyin toplum tarafından verilen görevleri yerine getirebilmek için sergilemesi gereken belirli davranışlar olarak tanımlanabilen sosyal becerilerin, çocuğun gelişiminin en hızlı olduğu okul öncesi yıllarda kazandırılması ve bu becerilerin değerlendirilmesinin yine bu dönemde yapılması çok önemlidir. Okul öncesi dönemde sosyal becerilerin değerlendirilmesi açısından yurtdışında yıllardır etkin olarak kullanılan Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi’nin, ülkemiz eğitim sisteminde kullanılmadığı gözlenmiştir. Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi’nin olumlu etkileri araştırmalarla kanıtlanmalı ve bu ölçeğin, okul öncesi eğitim sistemimiz içerisinde sosyal becerilerin değerlendirilmesi amacıyla kullanılması sağlanmalıdır.
2.2. TEZİN AMACI
Bu araştırmanın amacı;
A) “Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi” Türkçe formunun 5 yaş çocukları için geçerlik ve güvenirliğini araştırmak,
B) 5 yaş çocuklarının sosyal becerilerini çocuk, anne baba ve öğretmenlere ilişkin değişkenler açısından incelemektir.
2.3. TEZİN ALT AMAÇLARI
Bu araştırmanın alt amaçları;
5 yaş grubu çocuklarının, “Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi”nin Sosyal Beceri Ölçeği Alt Ölçeği, Kendini ifade Etme/Atılganlık Alt Ölçeği, Özdenetim Alt Ölçeği ve Sosyal Beceri Ölçeği Toplam puanları ile Problem Davranışlar Ölçeği Dışsal Davranışlar Alt Ölçeği, İçsel Davranışlar Alt Ölçeği ve Problem Davranışlar Ölçeği Toplam puanlarına bakıldığında;
Çocukların Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi’nin ölçek ve alt ölçeklerinden almış oldukları puan ortalamaları üzerinde;
1. Cinsiyet, kardeş sayısı ve okul öncesi eğitim alma süresi,
2. Anne ve baba öğrenim durumu değişkenlerinin anlamlı bir farklılığa yol açıp açmadığını incelemek,
3. Öğretmenlerin, sınıflarındaki çocukların başarısı için Sosyal Beceriler Ölçeğindeki hangi maddeleri önemli bulduklarını ortaya çıkarmaktır.
2.4. TEZİN ÖNEMİ
Ülkemiz eğitim sistemi içerisinde, okul öncesi dönemde sosyal becerilerin değerlendirilmesine ilişkin kullanılan ölçeklerin sayısının son derece yetersiz olduğu görülmektedir. Bu araştırmada, alana katkı getirecek özellikler taşıyan “Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi”nin okul öncesi eğitim sistemine kazandırılması amaçlanmaktadır.
2.5. TEZİN SINIRLILIKLARI
1. Bu araştırma, örnekleme ulaşım kolaylığı açısından Ankara ili merkez ilçelerindeki Milli Eğitim Bakanlığı ve Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumu’na bağlı bulunan okul öncesi eğitim kurumlarına (kreş, yuva, anaokulu ve gündüz bakım evi) devam eden çocukların öğretmenleriyle yapılmıştır.
2. Araştırmada veri toplama aracını 5 yaş grubundaki çocukların öğretmenleri doldurmuştur.
3. Araştırmanın verileri, öğretmen formunu dolduran öğretmenlerin, ölçme aracına verdikleri cevapların doğruluğu ile sınırlıdır.
4. Araştırma verileri normal gelişim gösteren çocuklardan elde edilmiştir.
5. Bu araştırmada sosyal ekonomik düzey bir değişken olarak alınmamıştır.
6. Araştırma verileri 5 yaş grubu çocuklarından elde edilmiştir.
2.6. TEZDE KULLANILAN YÖNTEMLER
2.6.1. Araştırma Modeli
Bu araştırma, ilişkisel tarama modelinde betimsel bir araştırmadır. Araştırma iki aşamada yürütülmüştür. Araştırmanın ilk aşamasında, Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi’nin öğretmen formunun 5 yaş çocukları için geçerlik ve güvenirlik çalışmalarının yapılması amaçlanmıştır. İkinci aşamada ise, Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi’nin ölçme sonuçlarına ve çocuklar arasındaki farklılıkların (cinsiyet, anne ve baba öğrenim durumu, okul öncesi eğitim alma süresi ve kardeş sayısı) çocukların ölçek ve ölçeğin alt ölçeklerinden almış oldukları puan ortalamalarını etkileyip etkilemediği araştırılmıştır.
2.6.2. Çalışma Grubu
Araştırmanın çalışma grubunu Ankara İli merkez ilçelerinde (Çankaya, Yenimahalle, Mamak, Etimesgut) bulunan, Milli Eğitim Bakanlığı ve Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumu’na bağlı kreş, gündüz bakımevi ve bağımsız anaokulu olmak üzere toplam 21 okul öncesi eğitim kurumundan tesadüfi örnekleme yoluyla seçilen 5 yaşındaki (48-60 ay) 341 çocuk oluşturmuştur.
2.6.3. Veri Toplama Araçları
Bu araştırmada veri toplama aracı olarak demografik bilgi formu ve Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi (3-5 yaş) öğretmen formu kullanılmıştır. Demografik Bilgi Formu, örneklemde yer alan çocuklar hakkında bilgi edinebilmek ve bu bilgilerin (okul öncesi eğitim alma süresi, kardeş sayısı, anne ve baba öğrenim durumlar) Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi’nin ölçek ve alt ölçeklerinden alınan toplam puan ortalamaları üzerinde etkili olup olmadığını belirlemek için kullanılmıştır. Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi öğretmen formu 2 bölümden ve 40 maddeden oluşmaktadır. Birinci bölüm, “Sosyal Beceriler Ölçeği”dir ve 1-30 arasındaki maddeleri içerir. İkinci bölüm ise, “Problem Davranışlar Ölçeği”dir ve 31-40 arasındaki maddeleri içerir. Bütün maddeler 3 seçeneklidir: hiç, bazen, çok sık. Sosyal Beceriler Ölçeği’nin okul öncesi versiyonu öğretmen formunda yer alan üç alt ölçek; işbirliği, öz denetim, kendini ifade etme (atılganlık) kullanılmıştır. Problem Davranışlar Ölçeği’nin ise iki alt ölçeği olan dışsal ve içsel davranışlar alt ölçeği kullanılmıştır.
Araştırmanın çalışma grubundan ayrı olarak belirlenen bir anaokulunda 20 çocukla ön çalışma yapılmıştır. Bu çalışma ile araştırmacının ölçeği uygulama konusunda deneyim kazanması ve uygulama sırasında ortaya çıkan sorunların belirlenmesi amaçlanmıştır.
Örneklemden tesadüfi yolla belirlenen 32 çocuğa Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi’nin okul öncesi versiyonunun uygulamasından 15 gün sonra test-tekrar test güvenirliğini sağlamak amacıyla aynı çocuklara ölçek tekrar uygulanmıştır.
2.7. TEZİN SONUÇLARI
Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi Öğretmen Formunun benzer ölçeklerle geçerliğini belirlemek amacıyla 30 çocuğa Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi Öğretmen Formu ile Okul Öncesi ve Anasınıfı Davranış Ölçekleri uygulanmıştır. İki ölçek toplam sosyal beceri puanı ve toplam problem davranış puanı açısından Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi ile Okul Öncesi ve Anasınıfı Davranış Ölçeklerinin aynı becerileri ölçtüğü söylenebilir (p>0,05).
Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi Öğretmen Formunun 5 yaş çocukları için güvenirliğini belirlemek amacıyla Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi’nin orjinalinde de yapılan Cronbach Alpha iç tutarlılık ve test-tekrar test analizleri yapılmıştır. Elde edilen katsayılar doğrultusunda, ölçeğin güvenilir bir biçimde ölçme yaptığı söylenebilir.
Demografik formda yeralan çeşitli bilgiler temel alınarak çocukların ölçek ve alt ölçeklerden almış oldukları puanların karşılaştırılması sonucunda şu bilgiler elde edilmiştir:
Cinsiyet değişkenine bakıldığında; kız çocukların erkek çocuklara göre İşbirliği, Kendini İfade Etme/Atılganlık, Özdenetim Alt Ölçek ve Sosyal Beceri Ölçeği Toplam Puanları daha yüksek çıkarken, Problem Davranışlar Ölçeği Toplam Puanı ve Dışsal Davranışlar Alt Ölçeği Puanı erkek çocuklarında daha yüksek çıkmış, İçsel Davranışlar Alt Ölçeği Toplam Puanında ise iki grup arasında anlamlı bir farklılık görülmemiştir.
Anne öğrenim durumu değişkenine bakıldığında; çocukların İşbirliği ve Kendini İfade Etme/Atılganlık Alt Ölçek Puanları annesi üniversite mezunu olanlarda annesi üniversite mezunu olmayanlara göre daha yüksek çıkarken, Özdenetim Alt Ölçeği, Sosyal Beceri Ölçeği Toplam Puanı, Problem Davranışlar Ölçeği Toplam puanı, Dışsal ve İçsel Davranışlar Alt Ölçek Puanlarında anlamlı bir farklılık görülmemiştir.
Baba öğrenim durumuna bakıldığında; çocukların İşbirliği ve Kendini İfadeEtme/Atılganlık, Özdenetim Alt Ölçek Puanları , Sosyal Beceri Ölçeği Toplam Puanı ve İçsel Davranışlar Alt Ölçeği Puanlarında, babası üniversite mezunu olanlarla babası üniversite mezunu olmayanlar arasında anlamlı bir farklılık görülmezken, Dışsal Davranışlar Alt Ölçeği ve Problem Davranışlar Ölçeği Toplam Puanı açısından, babası üniversite mezunu olmayanlar daha yüksek puanlar almışlardır.
Okul öncesi eğitim alma süresi değişkenine bakıldığında; İşbirliği Alt Ölçeği Puanı, Kendini İfade Etme/Atılganlık Alt Ölçek Puanı, Sosyal Beceri Ölçeği Toplam Puanı, 1 yıldan az okul öncesi eğitim alanlarda 1-2 yıl eğitim alanlara göre daha düşükken, Özdenetim Alt Ölçek Puanı, Problem Davranışlar Ölçeği Toplam Puanı, Dışsal Davranışlar Alt Ölçeği Puanlarında anlamlı farklılık görülmemiştir. 2 yıldan fazla okul öncesi eğitim alanlar, 1 yıldan az eğitim alanlara göre Kendini İfade Etme/Atılganlık Alt Ölçeği, Sosyal Beceri Toplam Puanı açısından daha yüksek puanlar almışlardır. 1-2 yıl okul öncesi eğitim alanlar, 1 yıldan az eğitim alanlara göre ve 2 yıldan fazla eğitim alanlar 1 yıldan az eğitim alanlara göre İçsel Davranışlar Puanı açısından daha düşük puanlar elde etmişlerdir.
Kardeş sayısı değişkenine bakıldığında; İşbirliği, Kendini İfade Etme/Atılganlık, Özdenetim Alt Ölçek Puanları, Sosyal Beceri Ölçeği Toplam Puanı, Problem Davranışlar Ölçeği Toplam Puanı, İçsel ve Dışsal Davranışlar Alt Ölçeği Puanları açısından tek çocuk olanlarla kardeşi olanlar arasında anlamlı bir farklılık görülmemiştir.
2.8. ÖNERİLER
2.8.1. Uygulamaya Yönelik Öneriler
Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi’nin okul öncesi versiyonu aracılığıyla 3, 4 ve 6 yaş grubundaki çocukların sosyal becerileri değerlendirilebilir.
Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi’nin okul öncesi versiyonunun öğretmen formundan elde edilen sonuçlar doğrultusunda saptanan yetersizliklere yönelik olarak bir sosyal beceri eğitim programı hazırlanabilir.
2.8.1. Araştırmaya Yönelik Öneriler
Araştırma, Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi’nin okul öncesi versiyonunun aile formu kullanılarak da yapılabilir. Daha sonra, öğretmen formu ile aile formundan elde edilen bulgular karşılaştırılabilir.
İleriki çalışmalarda çeşitli engel gruplarında yer alan çocuklarla Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi’nin okul öncesi versiyonunun öğretmen ve ebeveyn formları çalışılabilir. Engelli çocuklarla engelli olmayan çocukların ölçek ve alt ölçeklerden aldıkları toplam puan ortalamaları karşılaştırılabilir.
Farklı değişkenlere göre araştırma yapılırken okul öncesi eğitim alan ve almayan grupla karşılaştırma yapılarak okul öncesi eğitimin etkisi araştırılabilir.
Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi’nin okul öncesi versiyonunun öğretmen formuyla birlikte toplanan demografik bilgiler ışığında, sosyo ekonomik düzey, anne-baba çalışma durumu, anne-baba mesleği, okul türü, engel durumu, öğretmenin meslekteki hizmet yılı, öğretmenin öğrenim durumu gibi değişkenlerle karşılaştırmalar yapılabilir.
Hazırlanan sosyal beceri öğretimi programının uygulanmasının öncesinde ön test ve sonrasında son test yapılarak programın sosyal beceri öğretimine ilişkin etkisi araştırılabilir.
Emeğinize sağlık. Cok yardımcı olacağına inanıyorum ödevim için.
YanıtlaSil